Birçoğumuzun bildiği gibi çayın içinde bulunan bileşenlerden biri de kafein maddesidir. Kafeinin sağlık üzerine olumlu ya da olumsuz etkileri ise uzun yıllardan beri tartışılan bir konudur? Peki, kafein nedir? Çayda ne kadar kafein bulunur ve çaydaki kafeinin sağlığımız üzerine etkileri nelerdir? Kafein, dünyadaki en az yüz farklı bitkinin yapraklarından, tohumlarında veya meyvelerinde bulunan, metilksantinler adı verilen bir bileşik gurubunun üyesi, doğal bir maddedir. En çok bilinen kafein kaynakları kahve, kakao, kola ve çaydır.
Genellikle kafein tüketiminin ana kaynağının çay olduğu düşünülür. Ancak, kafein tüketiminin ana kaynağı kahvedir. Kahve çaya oranla %50 ile %70 oranında daha fazla kafein içermektedir.
Çayın kafein içermesine karşın kahve ile aynı oranda uyarıcı etki göstermemesinin en önemli nedeni içinde barındırdığı theanin adlı maddedir. Çayda bulunan theanin, sakinleştirici bir etkiye sahiptir ve kafeinin aşırı canlılık verici etkisini dengeler. Bu durum ise çaydaki kafeinin uyarıcı etkisini daha az hissetmemize neden olur.
Az ya da orta miktarda kafeinin sağlık üzerinde olumlu etkileri olduğunu, kafein miktarında aşırıya kaçıldığında ise insan sağlığını olumsuz yönde etkilediğini birçoğunuz duymuşuzdur. Tüketilen kafein miktarının normal mi yoksa aşırı mı olduğunu gösteren gene kabul görmüş veriler bulunmaktadır. Bu verilere göre, günde alınan kafein miktarı normal kullanıcılarda 50 ile 150mg iken, kafeinli içecekleri sık tüketenlerde 400mg’a kadar çıkmaktadır. 400 mg’ın üzeri aşırı kafein tüketimi olarak kabul edilmektedir. Genelde kabul edilen miktar, kilo başına 4-5mg kafein alınmasıdır. Başka bir ifadeyle, 70 kg civarında bir insan günde 4x70=280mg kafein alabilir. Kafein alındıktan sonra 60-90 dakika içinde yüksek yoğunluğa ulaşır. Kafein vücutta birikmez ve normalde alındıktan sonra 6-12 saat içinde idrarla atılır.
Bir merkezi sinir sistemi uyarıcısı olan kafein, az ya da orta miktarda tüketildiğinde beyinde faydalı anlamda hafif bir uyarıya neden olur. Bu ise uyanıklığı, zihinsel konsantrasyonu ve performansı arttırır, yorgunluğu azaltır. Ancak, kafein yüksek miktarda alındığında uykusuzluğa, sinirliğe ve düzensiz kalp atışlarına neden olabilir.
Çayda ne kadar kafein bulunur?
Çay çeşitlerine göre beyaz çayda daha az kafein vardır. Bir fincan siyah çayda 40mg kafein bulunurken, yeşil çayda bu oran 20mg, beyaz çayda ise 15mg’dır.
Theanin maddesi ve kafein
Çayda kafeinin yanı sıra theanin adı verilen bie aminoasit bulunur. Sakinleştirici bir etkiye sahip olan theanin, kafein tersine aktivite gösterir ve kafeinin canlılık verici etkisini dengeler. Yapılan araştırmalarda theanin maddesinin aynı zamanda beleği koruduğu ve dopamin düzeyini arttırdığını göstermektedir.
Kaynak: Yeni Bilgiler
