Yoğun çalışma faaliyetlerim nedeniyle, Ahilik haftası yazımı yazmakta geç kaldığımı biliyorum. Geçen hafta sonu, Sn. Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’da Kırşehir’deki geleneksel Ahilik kutlamalarına ahi kıyafeti giyerek katıldılar. Trabzon ve Rize’den de baba ocağı Güneysu ilçesinde yarım asırdan fazladır esnaflık yapan, komşusu Hacı İmdat Gündoğan amcayı beraberinde Kırşehir’e Rize esnafını temsilen getirterek geleneksel ahi kıyafeti giydirerek Kırşehirlilere tanıtmış oldu.
Ahilik, kelime olarak, Arapça “kardeşim” anlamına gelen “Ahî” kelimesinden gelmektedir. Bunun yanında, Ahî kelimesinin Türkçe kökenli “Akı” kelimesinden geldiğini savunanlar da vardır. Akı kelimesi “eli açık, cömert, yiğit” gibi anlamlara gelmektedir.
Anadolu halkının ekonomik ve kültürel yaşamında önemli bir boyut oluşturan Ahilik; dürüstlüğün, sevginin, dostluğun, yardımlaşmanın, hoşgörünün, bilginin ve dayanışmanın sanat ile birleşimidir. Bu anlamda Ahiliğin, işçinin, çalışanın, üretenin, namuslu kazancın, namuslu ticaretin ve adaletli yönetimin simgesi olduğunu söyleyebiliriz.
Bendeniz, Fatih Sultan Mehmet Han Hazretlerinin 1461 yılında fethettiği bir İmparatorluk şehri olan Trabzon’u çok severim. Her ay ailece bu tarihi komşu şehre giderim. Öncelikle Boztepe ye Ahi Evran Dede camiine çıkar ibadetlerimi yaparım, Ahi baba olarak gecen Ahi Evran dedenin caminin girişinde bulunan türbesi önünde ruhuna Fatiha şerif okurum. Trabzon’un en çok bilinen tepesi olan, Boztepe’nin zirvesindeki Ahi Evran Dede camii ve içerisindeki Ahi Evran Dede türbesini, Rize ve diğer Trabzon’un komşu illerinde yaşayan halk ne kadar tanır ve bilir bilemiyorum. Gelin sizlere, Ahilik haftası kutlamalarının sonuna doğru, bence imkanı ve zamanı olan herkesin mümkünse ailece, Ahi Evran Dede camii ve içerisinde ki, Ahi Evran Dede kabri şerifi ve yanında bulunan kabirleri ziyaret etmesi gerekir diye düşünüyorum. Kısaca siz değerli okuyucularıma, Trabzon Ahi Evran dede camii ve içindeki türbe hakkında bilgi vereyim. Ahi Evren Dede Cami ve türbesi Trabzon’a hakim Boztepe’de yapılan bu caminin yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır. Bununla birlikte, Şemsettin Sami, Sultan Orhan zamanında Ahi Evren Dede’nin Trabzon’da bir tekke yaptırmış olduğunu kaydettirmiştir. Hiç kuşkusuz, bugünkü caminin yerinde dergâh, cami ve türbe bulunuyordu. Ancak şekilleri hakkında hiçbir bilgi olmayan bu yapı topluluğunun yerine, aynı ismi taşıyan cami yapılmıştır
Günümüze ulaşan ve her gün ziyaretçileri olan, Ahi Evren Dede Camisi h1305 (1887-1888) yılında Trabzon’un sevilen kişilerinden, Sultan Abdülaziz’in baş müezzinlerinden Hacı hakkı Baba tarafından onarılarak bugünkü şeklini almıştır. Cami kare plânlı, taş duvarlı ve ahşap çatılı idi Ancak 1976 yılında yapılan onarımda üzerine kubbe ilave edilmiştir Mihrap ile minberi sade olup, minaresi küçük ve tek şerefelidir. Ahi Evren Dede’nin mezarının (türbe içinde) yanında Hacı Hakkı Baba ve oğullarının mezarı da yer alır. Cumhuriyet döneminde hem cami, hem de türbe yeniden inşa edilmiştir.
