Malumunuz, bizim kültürümüzde yeri olan, olmayan,bir kısmı maalesef batıl olmasına rağmen halk ve yöre geleneği olarak, özel günler olarak, ülkemizin genelinde, bazende ülkemizin belli bölgelerinde ve şehirlerinde kutlanmaktadır. Dün arkadaşlarımdan birisi, “Abi, gazete de okudum Hıdrellez günü ne demek? Bahar bayramı diyorlar. Nevruz bahar bayramı değil miydi?” diye sordu. Bendenizde Hıdrellezi biliyorum, fakat yine de iyi bir araştırıp sana bilgi vereceğim dedim.
Peki, özel gün olarak her yıl Mayıs ayının 6’da kutlanan Hıdrellez günü nedir?
Hıdrellez günü kır çiçeklerinin kaynatılarak suyundan içilmesinin hastalıklara şifa vereceği, hıdrellez gecesi bütün sulara nur yağacağı düşünülerek o gece suya girmenin her türlü hastalığa karşı bağışıklık sağlayacağı, o gece evlerdeki yiyecek ve içeceklerin ağzının açık bırakılması, dileklerin bir kâğıda yazılarak gül ağaçlarının dibine konulması gibi şeylerin dinimizde yeri yoktur. Bunlar halk geleneğidir. Bununla ilgili tarihi bilgi ise özetle şöyledir:
“Hızır ve İlyas isimlerinin halk ağzında aldığı şekilden ibaret olan hıdrellez, kökü İslâm öncesi eski Orta Asya, Ortadoğu ve Anadolu yaz bayramlarına dayanan, Hızır yahut Hızır ve İlyas kavramları etrafında dinî bir muhtevaya bürünmüş halk bayramının adıdır. Bu bayram, merkezini özellikle Anadolu ve Balkanlar’ın, Kırım, Irak ve Suriye’nin teşkil ettiği Batı Türkleri arasında, bugün kullanılmakta olan Gregoryen takvimine göre 6 Mayıs günü kutlanmaktadır.
Hıdrellez, halk arasında ölümsüzlük sırrına erdiklerine ve biri karada, diğeri denizde darda kalanlara yardım ettiklerine inanılan Hızır ve İlyas peygamberlerin yılda bir defa bir araya geldikleri gün olarak kabul edilir. 6 Mayıs, Türkler ‘in Anadolu’ya yahut daha genel bir ifadeyle Ortadoğu’ya geldikten sonra tanıdıkları bir tarihtir. Zira Doğu Hristiyanlığının Aziz Yorgi (Aya Yorgi, HagiosGeorgios, Saint George) ya da Yeşil Yorgi kültü bu tarihte kutlanmaktaydı. Doğu Hristiyanlığında da çok önemli bir yeri olan bu kült, zaman içinde Hızır-İlyas kültü ile birleşerek özdeşleşmiş ve bu suretle 6 Mayıs tarihi Ortadoğu ve Balkanlar’da Hristiyan-Müslüman kültür etkileşimi sonucunda hem Aziz Yorgi hem de Hızır- İlyas kültünün iç içe girmesinin bir sonucu olarak kutlanmaya başlanmıştır.” Kaynak: Yaşar Ocak, “Hıdrellez”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, c: 17, s: 313-315.
