Fatih Sultan KAR

Rize'nin il oluşunun 99. yılı anısına

  • 0
  • 0
  • 1041

LAZİSATAN SANCAĞINDAN RİZE VİLAYETİNE
Lazistan Sancağı Osmanlı Devleti'nde önce Trabzon Eyaletine, sonra Trabzon Vilayeti'ne bağlı idari birimlerden biridir. 20 Nisan 1924 tarihinde ise bağımsız hale getirilmiş Rize Vilayeti adını almıştır.

EYALETTEN VİLAYETE
Lazların ülkesi olan Lazistan'ı kapsayan Lazistan sancağı 1851 yılında ortaya çıktı ve sancak bu tarihte Trabzon Eyaleti'ne bağlıydı. Osmanlı Devleti 1867 yılında eyaletten vilayet sistemine geçti ve 1869 yılında Trabzon Eyaleti'nin yerini Trabzon Vilayeti aldı. 1869 tarihli Trabzon Vilayeti Salnamesi'ne göre Trabzon Vilayeti, batıdan doğuya doğru Canik sancağı, Trabzon sancağı, Gümüşhane sancağı ve Lazistan sancağı olmak üzere dört sancaktan oluşuyordu. Lazistan sancağı, üç kaza ile sekiz nahiyeyi kapsıyordu. Bunlar Batum kazası ve Çürüksu nahiyesi, Acara-i Süfla nahiyesi ile Acara-i Ulya nahiyesi, Livana kazası ve Maçahel nahiyesi, Arhavi kazası ve Hopa nahiyesi, Gönye nahiyesi, Atina nahiyesi ile Hemşin nahiyesi idi.

Lazistan sancağının yıllar içinde idari yapısı değişmiştir. 1875 tarihli Trabzon Vilayeti Salnamesi'ne göre sancak yedi kaza ve beş nahiyeden meydana geliyordu. Bu tarihte Batum kazasına 18 köy ve 1 mahalle, Çürüksu kazasına 17 köy, Acara-i Süfla kazasına 34 köy, Acara kazasına 22 köy, Maçahel nahiyesine 26 köy, Hopa kazasına 23 köy, Arhavi nahiyesine 34 köy, Gönye nahiyesine 21 köy, Atina kazasına 25 köy, Hemşin nahiyesine 33 köy, Livana kazasına 58 köy ve 5 mahalle, Heba-Klaskur nahiyesine 11 köy bağlıydı. Bu tarihte Lazistan sancağında 21.811 hane bulunuyordu. 

DOKSAN ÜÇ HARBİ SONRASI
SANCAK MERKEZİ RİZE OLDU

Doksan üç Harbi'nin ardından imzalanan Berlin Antlaşması'yla 1878 yılında Lazistan sancağının önemli bir bölümü Rus İmparatorluğu'na bırakıldı. Batum kazası, Livana kazası, Acara kazası, Gönye, Maçahel ve Heba-Klaskur nahiyeleri Rusya İmparatoruluğu sınırları içinde kaldı. Osmanlı Devleti ile Rusya arasındaki sınır Hopa kasabasından geçiyordu. Sancağın merkezi Rize kasabasına taşındı. Sınırları değişmiş olan Lazistan sancağı Rize, Atina ve Hopa kazalarından oluşuyordu. Rize kazası daha önce Trabzon sancağına bağlıydı. 

Hemşin nahiyesi Atina kazasına, Arhavi nahiyesi Hopa kazasına bağlıydı.1900 tarihli Trabzon Vilayeti Salnamesi'ne göre ise Lazistan sancağı, Rize kazası ve bu kazaya bağlı Mapavri, Karadere ve Kurayıseba nahiyeleri, Atina kazası ve bu kazaya bağlı Hemşin nahiyesi, Hopa kazası ve bu kazaya bağlı Arhavi ve Vice nahiyelerinden oluşuyordu.

RİZE’NİN VİLAYET OLUŞU
Osmanlı İmparatorluğu döneminde vilayetlerin bir alt yönetim basamağı durumunda olan sancakların varlığına, 20 Nisan 1924 yılında çıkarılan bir kanunla son verilmiş ve bütün sancaklara (çok azı müstesna) vilayet statüsü kazandırılmıştır.

LAZİSTAN SANCAĞI’NDAN RİZE’YE
Lazistan Sancağı da isim değişikliğiyle Rize Vilayeti adını almıştır. Bu vilayet Sarp sınır kapısından İyidere’ye kadar olan bütün sahil şeridini içine alıyordu.  O dönemde Hopa kazasının Kemalpaşa, Arhavi ve Viçe nahiyeleri, Atina kazasının Ardeşen ve Hemşin nahiyeleri, Rize Merkez kazasının Mapavri, Karadere ve Kuraiseba nahiyeleri vardı. Artvin ayrı bir vilayet olarak kurulmuştu. Yeni kurulan bu vilayetin de Şavşat, Borçka ve Yusufeli olarak üç kazası bulunuyordu.

RİZE OLDU ÇORUH
Vilayet taksimatında ikinci esaslı değişiklik, 20.05.1933 tarihli 2197 sayılı kanunda olmuştur. Kanun bazı vilayetleri ilga etmiş, bazılarını da birleştirerek tek vilayet haline getirmiştir. Kanunun vilayet değişikliklerini konu alan maddeleri şunlardır:

*Artvin ve Rize vilayetleri birleştirilerek merkezi Rize olmak üzere Çoruh Vilayeti teşkil edilmiştir. Artvin Vilayet merkez kazası mülhakatını ihtiva eden Artvin Kazası’nın merkezi haline konulmuştur. Bu düzenleme ile Rize ili sınırları içerisine dahil edilen Artvin, vilayet olma özelliğini yitiriyordu.

Vilayet taksimatında, dönemin üçüncü ve son esaslı değişikliği 25.12.1935 tarih ve 2885 sayılı kanunla yapılmıştır. 4 Ocak 1936’da neşredilerek yürürlüğe giren kanunun vilayet teşkillerine ait maddeleri şunlardır:

*Borçka, Artvin, Şavşat kazaları ile Erzurum Vilayetleri’nin Yusufeli Kazası’nı ihtiva etmek ve merkezi Artvin olmak ve Çoruh Vilayeti adı ile anılmak üzere yeni bir vilayet kurulmuş ve bugünkü Çoruh Vilayeti’nin Rize ve Pazar kazalarından ibaret kalan kısmına merkezi Rize olmak üzere, Rize Vilayeti adı verilmiştir.

Yorum Yap

Yazarın Diğer Yazıları

Rize Tarihi Çalışmaları Üzerine Bir Söyleşi

  • 0
  • 0
  • 364

Rize’nin Düşman İşgalinden Kurtuluşu Anısına

  • 0
  • 0
  • 145

Cumhuriyetin Rizeye Yansıyan Yüzü

  • 0
  • 0
  • 96

Bir Memleket Sevdalısı Muhittin Türüt

  • 1
  • 0
  • 464

Rizelilerin Derviş Ali’si Memiş Ali Usta

  • 0
  • 0
  • 471

Rizespor Ve Bir Şampiyonluk Hatırası

  • 0
  • 0
  • 294

Galatasaray Spor Kulübü'nün Rize Pazarlı başkanı Sedat Ziya Kantoğlu

  • 0
  • 0
  • 428

Aramızdan Ayrılışının 16. Yılı Anısına

  • 0
  • 0
  • 314

Kimler Geldi Kimler Geçti

  • 0
  • 0
  • 410

Dünya madalya takıyor ya biz

  • 0
  • 0
  • 594

Bu topraklardan bir Cimilli İbo geçti

  • 0
  • 0
  • 745

PFDK Eski Başkanı Karaahmetoğlu Hayatı Kitap Oldu

  • 0
  • 0
  • 747

İçimizden biri halkın sesi Ayhan Alptekin

  • 0
  • 0
  • 802

RİZE’DEN DÜNYAYA AÇILAN PENCERE: YELKENCİLER

  • 0
  • 0
  • 618

İşte böyle bir adamdır Fehmi Memişoğlu

  • 0
  • 0
  • 718

Rize deyip geçilmez...

  • 1
  • 0
  • 780

Atma türkü geleneğinin atası

  • 0
  • 0
  • 740

Çayelili Ali Fuat Albayrak'ın ardından

  • 0
  • 0
  • 781

Pazarlılar Birliği'nde kitap tanıtımı ve imza günü

  • 0
  • 0
  • 673

Rize çayının tarihinden kesitler

  • 0
  • 0
  • 657

Türk denizcilik tarihinin unutulmaz Rizelisi

  • 0
  • 0
  • 697

Baba Reis Ekrem Orhon'dan anlamlı mektup

  • 0
  • 0
  • 682

Orhan Balta sendikacılık tarihinde iz bıraktı

  • 0
  • 0
  • 736

İkizdereli 'Gezmişoğulları'ndan: Deniz Gezmiş

  • 1
  • 0
  • 987

Servet Yardımcı: Her şey Rize'de başladı

  • 0
  • 0
  • 582

Karaahmetoğlu'ndan Yardımcı'ya tam destek

  • 0
  • 0
  • 659

Rize İyidere Sarayköylü ölümsüz bir kahraman: Kahraman Kalkavan

  • 0
  • 0
  • 639

Onların da yolu Rizespor'dan geçti

  • 0
  • 0
  • 636

Rize Belediye Eski Başkanı Ziya Çalışır

  • 0
  • 0
  • 619

Rize siyasetinin güçlü hafızası Sami Kumbasar

  • 0
  • 0
  • 658

30 KUPONA ALINMADI BU VATAN KURTULUŞ MUHACİRLİK VE RİZE

  • 0
  • 0
  • 550

Bir kentin ardında kalan! Rize'nin meşhur 'Kara Valisi' Mehmet Hurşıt Akkaya!

  • 0
  • 0
  • 500

En büyük silahı hayal gücü olan bilge bir gezgin: Cemal Gülas

  • 1
  • 0
  • 605

Mapavrili Dursun Ali Sarıoğlu

  • 0
  • 0
  • 690

Ne Söyledim Sana Ne Söyledim Hiç Oralı Olmadın

  • 0
  • 0
  • 671

Kızıldere Katliamının 52. Yılında Ardeşen Öceli Cihan Alptekin

  • 0
  • 0
  • 1362

Milli Mücadelenin Unutulmaz Deniz Kahramanlığı

  • 0
  • 0
  • 567

Bizim Derenun İnsanı Abdurrahim Albayrak

  • 0
  • 0
  • 622

Elleri Kelepçeli Fenerbahçe Başkanı Ve Rize Mebusu

  • 0
  • 0
  • 750

Çayeli Haytefli Sucu Baba

  • 0
  • 0
  • 599

Size Bize Hepimize Yeter Rize'de

  • 0
  • 0
  • 528

NASIL DA ÇAPRPARDI KALPLER ŞENOL BİROL GOL DİYE

  • 0
  • 0
  • 694

SÜLEYMAN KAZMAZ’IN ANILARINDA RİZE’NİN İŞGAL YILLARI

  • 0
  • 0
  • 585

Rizeliler Hep Atasının Yanında Olmuştur

  • 1
  • 0
  • 1442

Rize Eski Valisi Kamil Nezih Okuş

  • 0
  • 0
  • 823

Bilir misin Hemşehrim Rize’nin Köylerini

  • 0
  • 0
  • 738

Çayeli’nin Eski Adının Çaybaşı Olduğunu Biliyor muydunuz?

  • 0
  • 0
  • 663

Rize İkizdere Gezmişoğullarından Deniz Gezmiş

  • 0
  • 0
  • 1189

Karadeniz'in İncisi Güzellik Mabedi Rize

  • 0
  • 0
  • 584

Onu Dünya Gıpta İle İzliyor Ödüllendiriyor Ya Biz?

  • 0
  • 0
  • 681

1922 Yılında Rize

  • 0
  • 0
  • 645

Pazarspor’un 50. Yıl Etkinliği İstanbul'da Yapıldı

  • 0
  • 0
  • 576

Türk Sanat Müziğinin Yıldızı Yüksel Uzel Vefat Etti

  • 0
  • 0
  • 748

Türkiye'nin İlk Yerli Boya Üreticisi Hayırsever İş Adamı Ahmet Hamdi İshakoğlu

  • 0
  • 0
  • 672

Rize İlinin Yakın Tarihine Dair Hatıralar

  • 0
  • 0
  • 1144

TÜRK SİYASETİNDE AYKIRI BİR PORTRE

  • 0
  • 0
  • 600

BİR KÜLTÜR ABİDESİ TULUMU KONUŞTURAN ADAM: REMZİ BEKAR

  • 0
  • 0
  • 754

ÜLKE YÖNETİMİNDE SÖZ SAHİBİ RİZE PAZARLILAR

  • 0
  • 0
  • 864

RİZE GÜNLERİ ÜZERİNE

  • 0
  • 0
  • 660

PAZARLILAR BİRLİĞİ DERNEĞİ GENEL KURULU YAPILDI

  • 0
  • 0
  • 781

Vefatının 14. Yılı Anısına (18 Kasım 2009)

  • 0
  • 0
  • 1041

Servet Yardımcı: Rize Hatıralarımızın Şehridir

  • 0
  • 0
  • 828

KAZIM KARTAL’IN RİZE ÇAY TARİHİNE KATKILARI

  • 1
  • 0
  • 999

KİMLER GELDİ KİMLER GEÇTİ

  • 0
  • 0
  • 1174

Futbol Sahalarının Arap Ahmet’i

  • 0
  • 0
  • 983

Çamlıhemşin Çinçivalı Murat Karayalçın’ın Anıları

  • 0
  • 0
  • 815

1946 Yılında Hazırlanan Rize Şehri Kat'i İmar Planı

  • 0
  • 0
  • 1002

RİZE TURİZMİNDE POTANSİYEL VAR

  • 0
  • 0
  • 760

RİZELİ SİYASİLERİN DARBE HATIRALARI

  • 0
  • 0
  • 746

ŞAMPİYON RİZESPOR (1973-74 SEZONU)

  • 0
  • 0
  • 780

Rize Sporundan Bir Yıldız Kaydı

  • 0
  • 0
  • 859

O Artik Çok Sevdi̇ği̇ Ci̇mi̇l’i̇n Topraklarinda

  • 0
  • 0
  • 883

24 SAATTE 24 FUTBOLCU TRANSFER EDEN RİZESPOR’A SELAM OLSUN

  • 0
  • 0
  • 935

Rize'nin eskimeyen milletvekili Sami Kumbasar

  • 0
  • 0
  • 1231

Nerede o eski bayramlar

  • 0
  • 0
  • 811

Rizespor Süper Lig'de Lobimiz Amatör Kümede

  • 2
  • 1
  • 921

Dönemine Damgasını Vurmuş Bir İsim

  • 0
  • 0
  • 1103

Dönemine Damgasını Vurmuş Bir İsim Rize Milletvekili TBMM Başkanı Fuat Sirmen

  • 0
  • 0
  • 790

Birlikten kültür doğuyor

  • 0
  • 0
  • 788

Eski İstanbul’un Rizeli Kabadayıları

  • 2
  • 0
  • 11866

Rizespor’un unutulmaz kalecisi Sinan Yenigün

  • 0
  • 0
  • 936

Tarihinden sayfalar

  • 0
  • 0
  • 775

Yazında doğası, çayı ve insanıyla Rize-2

  • 0
  • 0
  • 824

Rize'nin ünlü futbolcuları

  • 0
  • 0
  • 1044

Yazında doğası, çayı ve insanıyla Rize-1

  • 0
  • 0
  • 718

Rizeli Savcı Yusuf İzzet Akçal ve Şair Nazım Hikmet’in Bursa Cezaevi hatıraları

  • 0
  • 0
  • 825

Memleket Kokulu Sanatçı Emin Yağcı'nın Ardından

  • 0
  • 0
  • 819

19 Mayıs'ta Doğdu Aşkımız

  • 0
  • 0
  • 793

Gol Kralı zeki ve çevik Rizespor'u Oktay Çevik

  • 0
  • 0
  • 839

Rize Malpet'ten futbolun zirvesine baba hakkı istedi Beşiktaşlı oldu ona Arap Ahmet derlerdi

  • 0
  • 0
  • 942

Rizelilerin hemşerilik teklifini kabulünün 100. Yılı Anısına

  • 0
  • 0
  • 727

Lefter: Rizeliler'i Rize'yi hiç unutmadım

  • 1
  • 1
  • 824

Merhum Başbakan Ahmet Mesut Yılmaz'ın Rize Sevgisi

  • 0
  • 0
  • 802

Çayın Başkentinden Türkiye’nin Başkentine Ankara Kent Konseyi Başkanı Halil İbrahim Yılmaz

  • 0
  • 0
  • 710

Rize'nin il oluşunun 99. yıl anısına Lazisatan sancağından Rize vilayetine

  • 0
  • 0
  • 946

Rize'nin il oluşunun 99. yılı anısına

  • 0
  • 0
  • 1041

Bir Futbol ve Rizespor Emekçisi: Zafer Numan Kanburoğlu

  • 0
  • 0
  • 742

Kurtuluşa yürek koymuş bir Rizeli Mehmet(Ağa) Ekşioğlu

  • 2
  • 0
  • 1128

Türk Ordusuna Rizelilerin Hediyesi: Rize Teyyaresi

  • 0
  • 0
  • 711

Aspetli hayırsever Ali Rıza Mete'nin vefatının 7. yılı anısına

  • 1
  • 0
  • 821

Vekil Olmak/Asıl Kalmak

  • 0
  • 0
  • 716

Laz Ziya, Ziya Kalkavan

  • 1
  • 0
  • 981

Rize İlinin Bir Lobisi Yok

  • 1
  • 3
  • 1177

Unutulmaz Başhekim

  • 1
  • 0
  • 884

Belediye Bloklarında Sona Yaklaşılıyor

  • 2
  • 0
  • 783

Rize Pazar Tarih Yazar

Rize ilçe ilçe ele alınmalı bir sosyo kültürel envanter çıkarılmalı.....

  • 6
  • 0
  • 1076

Rize Günleri Rize'ye Yakışır Olmalı

  • 3
  • 0
  • 1066

DEĞERLİ SANATKÂR VE GÖNÜL İNSANI ÇAYELİLİ HEMŞEHRİMİZ DURSUN KARACA’NIN ARDINDAN

Bir Çayeli sevdalısı. Bir İstanbul Beyefendisi. Bir cumhuriyet sevdalısı. Eski futbolcu, eski belediye başkan yardımcısı. Kalıcı eserlere imza atmış bir sanatkar ve en önemlisi gönül insanı Dursun Karaca ağabeyimizi kaybetmenin derin üzüntüsü içindeyiz.

  • 0
  • 0
  • 123

Vefatının İkinci Yılı Anısına Ahmet Mesut Yılmaz ve Hatıralar

  • 0
  • 0
  • 755

BU TOPRAKLARDAN BİR CİMİLLİ İBO GEÇTİ

  • 0
  • 0
  • 2075

RİZE'NİN KAYBOLAN SEMBOLLERİ

  • 0
  • 0
  • 2156

RİZE’NİN NOSTALJİK DEĞERİ TURİST OTEL VE HATIRALAR

  • 0
  • 0
  • 2753

TURGUT KIRAN’IN ARDINDAN

  • 0
  • 0
  • 3700

RİZE BİZİMDİR VE BAŞKA RİZE YOKTUR

  • 0
  • 0
  • 2717

MÜTEVAZI BİR EFSANE: ALİ YAVUZ

  • 1
  • 0
  • 10734

ÇAY YAPRAĞI ESRA ALKAN'IN KALEMİNDEN DİLE GELDİ

  • 0
  • 0
  • 1374

RİZESPOR'UN KURULUŞ TARİHİ DEĞİŞTİRİLEMEZ

  • 0
  • 0
  • 2397

19 MAYIS TARİHİ RİZESPOR BAYRAMI OLARAK İLAN EDİLMELİDİR

  • 0
  • 0
  • 1495

RİZELİ FUTBOLCULARDAN OLUŞAN RİZESPOR TARİH YAZIYORDU

  • 0
  • 0
  • 6660

TÜRK SİYASET TARİHİNİN İKİ BEYEFENDİ İSMİ: YUSUF İZZET AKÇAL VE EROL YILMAZ AKÇAL

  • 0
  • 0
  • 3841

TÜRK SİYASETİNİN RENKLİ İSMİ: OSMAN KAVRAKOĞLU

  • 0
  • 0
  • 3962

BELEDİYECİLİĞİN BABASI: AYTEKİN KOTİL

  • 0
  • 0
  • 1769

NE RİZE’DE VEFA İSİMLİ BİR SEMT NE DE RİZELİ DE VEFA VAR

  • 0
  • 0
  • 1365

KOCA KAPTAN GÜRSEL AKSEL, RİZESPOR VE VEFA

  • 0
  • 0
  • 1149

OLİMPİYAT VE DÜNYA ŞAMPİYONU RİZE’NİN GURURU: KAZIM AYVAZ

  • 0
  • 0
  • 1635

ATATÜRK’ÜN KADIM DOSTU RİZELİ MATARACI MEHMET EFENDİ

  • 1
  • 0
  • 2374

RİZE ESKİ HÜKÜMET TABİBİ: DOKTOR MEHMET ALİ GÜVEN

  • 0
  • 0
  • 1376

GERİYE HOŞ BİR SEDA KALDI

  • 0
  • 0
  • 1270

RİZELİLERİN DERVİŞ ALİ’Sİ

  • 0
  • 0
  • 1224

YEŞİL MAVİ RENKLER DÜNDAR AKDENİZ’İN ARMAĞANI

  • 0
  • 0
  • 1872

TURGUT AKSOY’UN ARDINDAN: ÖZEL İNSANDI, GÜZEL İNSANDI

  • 0
  • 0
  • 1433

AZMİ KANDEMİR YAŞAYAN TARİHTİR

  • 0
  • 0
  • 1450

ÜÇ GÜZEL ADAM VE ÜÇEL

  • 0
  • 0
  • 1102

TÜRK SİYASET TARİHİNİN RENKLİ İSMİ ALİ TOPUZ'UN ARDINDAN

  • 0
  • 0
  • 1151

SİYASETTE SOL KANAT FUTBOLDA STOPER: ALPER TAŞ

  • 0
  • 0
  • 1011

'BİZİM SASU' CENGİZ SARIOĞLU

  • 0
  • 0
  • 1406

RİZE ÇAYINA ADANAN BİR ÖMÜR: MEHMET ZİHNİ DERİN

  • 0
  • 0
  • 1237

RİZE SİYASET TARİHİNDEN RENKLİ BİR POTRE: MEHMET TALAT DOĞAN

  • 0
  • 0
  • 1078