Peynir çeşitliliği oldukça geniş olan ülkemizde kendine has özellikleriyle Çayeli Koloti Peyniri kendini diğerlerinden ayırmıştır. Özellikle Karadeniz Bölgesi'nin doğallığını yansıtan Çayeli Koloti Peyniri oldukça lezzetlidir.
Çayeli Koloti Peyniri yapmak için sütler toplanır ve süzülür. 40-45 derece sıcaklığa kadar ısıtılıp el ile çalışan süt makinesinden geçirilerek kaymağı alınır. Kaymağı alınan süt bir kazan içerisinde bekletilir. Bekletme süresi hava sıcaklığına bağlı olarak yarım gün ile bir gün arasında değişir. Bu mayalanmada ölçü sütün kesilmesi (küçük peynir parçacıkları oluşarak katılaşması) olarak anlaşılır. Süt mayalanma işleminin gerçekleşip gerçekleşmediği bir su bardağı sütün bir tavada kısık ateşte ısıtılması ile tespit edilir. Tavada ısınan süt yavaşça karıştırılarak kesilmesi beklenir. Kesilme işlemi gerçekleşmiş ise bekletme süresinin yeterli olduğu anlaşılır Mayalanma için hazır olan süt hafif ateşin üzerine alınır ve ısıtılmaya başlanır. Isındıkça ara ara karıştırılır. Isıtılma sürecinde süt kesildiği anda peynir mayası eklenir. -Peynir mayası 20 litre süt için 2 yemek kaşığıdır- Kendi kendine kesilmeye başlar. Ekmek hamuru kıvamına gelen peynir yumruk büyüklüğünde kopartılarak ayrı bir kapta el gücü ile ezilerek suyunun çıkması sağlanır ve tekrar süt kazanına atılıp alınır ve el ile süzülür. Bu işlem 3 kez tekrarlanarak soğumaya bırakılır. Soğuyan peynir tuzlanarak(her 100 gram peynir için 1,5 gram tuz) kolot kabına alınır, bu kapta serin ve kuru ortamda damak tadına bağlı olarak 1 ila 6 ay arası bekletilir. 20 litre sütten yaklaşık 3 adet (2 kg) kolot çıkmaktadır.
