Likapa olarak bilinen Yaban Mersini, ılıman iklim kuşağına adapte olmuş bir meyve türü olup, botanik olarak gerçek üzümler gurubunda yer almaktadır. Amerika başta olmak üzere, bazı Avrupa ülkelerinde binlerce hektarlık alanlarda tarımı yapılmaktadır
İklim isteği bakımından Doğu Karadeniz Bölgesindeki illerden Artvin, Rize, Trabzon ve Giresun`un, genelde rakımı yüksek dağ ve yaylalarında yabani formları bulunmakta ve yöre halkı tarafından taze olarak, reçel veya pekmez yapılarak tüketilmektedir
Rize`de LIKAPA, Trabzon`da LIGARBA, Rize Pazar ilçesinde KASKANAKA, Ardeşen ilçesinde ise ÇERA, Artvin`de MORSIVIT veya MAHABAK olarak isimlendirilen ve yöre insani tarafından doğadan toplanan yabani meyveleri beğenilerek tüketilen Yaban mersini, henüz ticari olarak yetiştirilmemektedir.
BİLİNEN FAYDALARI:
Yaprak ve kuru meyvelerinden yapılan çay ishal giderici özellik taşımaktadır.
Yaban mersini çayının bayanlarda özel günlerin etkisini azaltmakta ve düzene sokmaktadır.
Yaban mersini çayı idrar yolu enfeksiyonlarında antibiyotik etkisi göstermektedir.
Kansere karşı vücudu koruyan enzimleri aktive etmektedir.
Anti kanserojen ve antioksidan özelliğe sahiptir.
Yağlı bileşiklerin vücuttan atılmasını sağlar.
Taze olarak yenildiğinde kani temizler.
Besleyici olmasına rağmen kalori ve sodyum içeriği düşüktür.
Kan şekerini düşürür.
Bağırsak metabolizmasını düzenleyen lifli özelliği vardır.
Kan kolesterolünü düşürür.
Pektin içeriği yüksektir.
Kalp krizi riskini azaltır.
Gece görüş kabiliyetini artırır.
HIV VIRÜSÜNÜN tekrarlanmasını azaltır.
Damar elastikliği ve gözlerin geçirgenliğini artırır.
Vücutta biyoaktif madde olarak kullanılan polifenoller, aktokyaninler, flavanoller ve tanenlerce zengindir.
Kansere karşi savaşan ELLAGIC-ASIT içeriği oldukça yüksektir.
Diyetlerin sağlıklı ve çok değerli bir parçasıdır.
Göz yorgunluğunu giderir, miyopluk ve şeker hastalığından kaynaklanan görme bozukluklarını engeller.
Kamaşma, kılcal damar çatlaması ve gece körlüğünü ortadan kaldırır.
Kabızlık, bulantı, mide kramplarını ve ülseri önler.
Damar sertliği oluşumunu engeller.
Varis ve basuru (hemoroit) iyileştirir.
Sakinleştirici özelliği vardır.
Ağız içi yaralarını iyileştirir.
İltihaplar için dezenfektan özelliği taşır, potasyum içeriği son derece yüksektir.
LİKAPA TÜRLERİ
Kadife Yapraklı Yaban Mersini
(Vaccinium myrtilloides Michx.)
Yaprak ve gövdesinde, tüy içermesiyle diğer türlerden ayrılır.
Yaprak kenarları düz olup diş içermezler.
Ormanlık alanlarda yaygındır.
Çok kısa sürede, çok fazla miktarda sürgün ve dal oluşturan bu yaban mersini türü, çok bol ürün verir.
Vaccinium myrtilloides Michx.
Yer Yaban Mersini
(Vaccinium boreale Hall& Alders)
Çok fazla dallanabilen bir türdür.
Genelde toprak altında büyümesini sürdürür.
Denize doğru burun gibi uzanmış açık alanlarda bol miktarda bulunur
Vaccinium boreale Hall& Alders
Adi, Kısa Boylu Mersin
(Vaccinium angustifolium Ait.)
Yabani olarak bilinir, çalıları kısa, yaprakları ise cilallanmış gibi çok parlaktır.
Yapraklar düz ve kenarları dişlidir.
Yaprakların ucunda küçük bir beze taşırlar.
Terk edilmiş alanlardaki kuru otların üzerinde gelişir ve böyle olanlarda yaygın olark görülürler.
Vaccinium angustifolium Ait.
Yüksek Çalı Formlu Yaban Mersini
Günümüzde ticari oarak yetiştirilen ve melezlemeleri yapılan yüzlerce çeşidi olan yüksek çalı formlu yaban mersini bulunmaktadır. Bunlar arasında, Kuzey orjinli (Vaccinium corymbosum L.) ve Güney Orijinli (Vaccinium corymbosum, Vaccinium darrowi Camp. ve Vaccinium ashei) melezleri gibi farklı iki grup yer almaktadır. Yüksek çalı formu yabani mersinler dik büyüme gösterirler. Kışın yapraklarını dökerler. 2-5 metreye kadar boylanabilinirler. Ancak, kültüre alındıklarında 1-3 metre arasında boylanmalarına müsaade edilir. Yaprakları eliptik veya oval olup 7,5 cm uzunluğundadır. Alt yüzeyleri ince tüylü, kenarları düzdür. Sürgünler -20C ile -40C arasında zarar görürler. Meyveleri 1,5 - 2 gram ağırlığında olup; meyve rengi mavi-siyahtır. Kaliteli olan meyveleri taze tüketimden ziyade sanayi için uygundur. Meyve olgunluğu artıkça renkte matlaşma meydana gelir. Çiçeklenmeden 45-75 gün içinde meyveler olgunlaşır. Çiçekleri ters dönmüş semaver şeklinde olduğundan tozlanmada arılara ihtiyaç vardır.
Kısa Çalı Formlu Siyah Yaban Mersini
Yapraklar mavi yeşil renkte iken, meyveleri parlak siyah renktedir. Mera ve doğal ortamlarda yetişir. Sürekli yakılan ortamlarda yaban mersini`nin artış oranı çok daha hızlı olmaktadır.
Tavşangözlü Yaban Mersini
Dik ve kuvvetli büyüme gösterir. 10m boylanabilinir. ancak kültüre alındığında 1-3 m`ye budanmalıdır. Yaprakları küçük, oval veya eliptik olabilir. Meyveleri 1,2 ile 1,5 gram ağırlığında, mavi-siyah renkte, sert kabuklu ve fazla çekirdeklidir. Çiçek tomurcukları kış döneminde -24 C ile 30C`lere dayanabilir.
Meyvelerin raf ömrü diğerlerine göre daha uzundur. El ile hasat için bitki boyunun 80 cm`de olması tercih edilir. Meyveleri taze ve sanayilik olarak üretilebiliir. Meyveler matlaşmaz. Çiçeklerdeki taç yapraklar döküldükten sonra 90 gün içinde meyveler olgunlaşır. Tam olgunlukta toplansalarda bu durumu uzun süre muhafaza eder ve buruşmazlar.
( Güncellendi 2022 )
