Aile, sosyal bir kurumdur ve eşler arası boşanmada arabuluculuk destekleyici bir etki gösteriyor. Eşler ve aile içindeki sorunların doğru ve tatmin edici şekilde çözülmesi, dolaylı olarak toplumdaki barış ve huzuru da etkileyecektir. Bu yüzden, boşanma ve/veya ayrılık sürecinin, her iki tarafın da en azından asgari beklentilerini karşılayacak şekilde planlanması ve gerçekleştirilmesi son derece önemlidir. Tam bu noktada, aile arabuluculuğu çok etkin bir rol üstlenmektedir.
Arabuluculuk bizim kültürümüzde var
Arabuluculuk, Osmanlı döneminde Anadolu’da benzer şekilde uygulanan bir yöntemdi. O dönemde boşanmadan ziyade, aile arasındaki sorunların çözümüne, aile ve toplum büyüklerince katkı sağlanırken, günümüzde arabuluculuk kurumlaşmış ve resmileşmiştir. Yani zaten sahip olduğumuz sorun çözme kültürü modern bir yüzle, hukuki değere de kavuşmuştur. Arabulucu psikolojik danışman değildir, diyor. Aile arabulucusu, boşanma veya ayrılık hallerinde bunun koşulları, her iki tarafın ortak ve kişisel menfaatlerinin korunmasını sağlar.
Çocukların geleceği arabuluculuk ile planlanıyor
Çocukların süreçten olumsuz etkilenmemesi, çocukların eğitimi, geleceği hususlarının konuşulması ve planlanmasını arabulucular olarak sağlıyoruz. Eşleri konuşturuyor, gerekirse çocukları dinliyoruz. Tarafların anlaşmaya varmasını sağlıyor, düşman olmalarını engelliyoruz. Karşılaştığımız bazı uyuşmazlıklarda, çocukların tepkiyle anne veya babasına düşmanca yaklaştığını görüyoruz. Bu noktada, uyguladığımız psikolojik teknikler ve açık iletişim ile kavga, dargınlık, iletişimsizlik sorunlarını büyük oranda giderebiliyoruz.
Sistematik yöntemlerle ve uzmanlıkla çalışıyoruz
Biz arabulucular görevimizi yaparken, topluma hizmet ettiğimizi biliyoruz. Konu aile olunca daha da hassas davranmamız gerektiğinin farkındayız. Uyguladığımız sistematik yöntemlerle, tarafların sağlıklı şekilde konuşmaları ve müzakerelerde bulunmalarını sağlamaktayız. Tarafların kendi çözümlerini bulmalarına yardımcı oluyoruz.
Karar vermiyor, anlaşma sağlıyoruz
Arabulucu karar verici değildir, diyor. Arabulucu, müzakere süreçlerini yöneten ve yürüten uzman kişidir. Taraflarla ayrı ayrı özel toplantılar veya her iki tarafın katılım sağladığı toplantılarla süreç tarafların menfaatini sağlayacak şekilde yürütülür. Bugünlerde salgın nedeniyle görüşmelerimizi elektronik ortamda da yapabiliyoruz. Bu haliyle hiçbir engel arabuluculuğa engel değildir.
Müzakerelerde eşitliği sağlıyoruz, güçsüzün ezilmesine imkân vermiyoruz
Arabulucu, eşler arasındaki bölgesel farkları, kültürel farkları, eğitim farklılığını, tarafların gelenek ve göreneklerini, inançlarını, değerlerini dikkate alarak, tarafların müzakerelerde eşit ve rahat bir biçimde kendini ifade etmelerini sağlar. Arabuluculuğun aslında en önemli yönlerinden biri de budur.
Eşit olmayanlar arasında eşit müzakere yürütülmesi, özelikle güçsüz tarafın mağduriyetini engelleyecektir. Arabulucu bu görevini tarafsız ve bağımsız şekilde yerine getirir. Arabulucu, üçüncü kişi durumunda olup, müzakerelerde her iki taraf da eşit mesafededir. Arabulucu tarafsız olduğunu söz ve davranışları ile taraflara gösterir ve hissettirir. Arabulucu tarafsızlığını hissettirmezse, sağlıklı bir arabuluculuk görüşmesi zaten yapılamaz.
Aile arabuluculuğu dünyada yaygın
Aile arabuluculuğunun uygulandığı ülkelerde, en çok başvurulan arabuluculuk yolları arasında aile arabuluculuğu bulunmaktadır. Aile kurumu boşanma ile son bulmuş olsa da, özellikle ortak çocuğun bulunduğu durumlarda, eski eşler arasındaki iletişim bir şekilde devam eder. Düşman olmadan, kırıp dökmeden boşanmak, taleplerine en yakın çözümleri oluşturmak aslında her iki tarafında temel ihtiyacı olduğundan, aile arabuluculuğu tercih sebebi olmaktadır. Modern hukuk düzenine sahip ülkelerin hemen hepsinde arabuluculuk tercih edilen bir yöntemdir.
Türkiye’de aile arabuluculuğu daha çok konuşulacak
Ülkemizde, aile arabuluculuğuna olan ihtiyaç sebebiyle aile arabuluculuğuna ilişkin yasa çalışmasının devam ettiğini belirtti. Arabuluculuk yoluna gidilebilmesi için, konunun tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri özel hukuk uyuşmazlıklarına ilişkin bir konu olması gerekir.
Örneğin aile içi şiddet içeren bir konu arabuluculuk yöntemi ile çözülemez. Boşanma, velayetin kaldırılması davaları arabuluculuğa uygun değildir. Mahkeme tarafından görülüp sonuçlandırılması gerekir. Ancak boşanmaya bağlı hususlar aile arabuluculuğu için uygundur. Bu kapsamda taraflar, arabuluculuk yoluyla; mal rejiminin tasfiyesi, katkı payı alacağı, katılma alacağı, değer artış payı, boşanmaya bağlı maddi manevi tazminatlar, nafaka talepleri konularını arabuluculukta çözebilirler. Hâlihazırda, bu anlaşma mahkemeye sunulmak sureti ile hâkimin onayı ardından geçerli hale gelmektedir. Hâkim incelemesinde anlaşmanın tarafların özgür iradesini yansıtıp yansıtmadığını, hukuken emredici ilkelerine aykırılık olup olmadığını denetlemektedir. Aile arabuluculuğunun hangi şartlarda dava şartı olup olmayacağı hususu, süren yasa çalışmasının sonuçlanması ile netlik kazanacaktır.
