Rize ili Güneysu ilçesinin doğusunda yer alan ilçe merkezine 3 km uzaklıkta bulunan Kanboz bir çok mahalleyi içinde barındıran büyük bir köy olup sınırları Çayeli- Büyükköy, Yeni Doğan, Başaran, Gürgen, Başköy ve Güneli köyleriyle çevrilidir.
Köyün bitki örtüsü ,doğal güzellikleri ve hayvan türleri bakımından Güneysu ile aynı özelliktedir. Yeryüzü şekli Güneysu’ ya nazaran daha engebelidir. Oldukça yüksek dağlara sahip olan Kanboz bu dağların en büyüğü, Karos dağı, Ezan dağı, Kanboz dağı, Soğuksu dağı, Oluklar dağı, Çiruka tepesi, Hutoğun tepe, Ayete sırtı, Tuğuli boğazı,Vericinin tepe, Gürgen tepesi ve Kürtün tepe dağları vardır.
Sahip olduğu bu dağlarda, bol orman ve fundalık bakımından çok zengin olan Kanboz,Ezan dağı ve Kanboz yaylası’nda oldukça geniş düzlükleri vardır.Mezralarda bu dağların eteklerindedir. En önemlileri; Ezan dağının eteklerinde olan Kaliçor, Moholoş, Ğeşluk ve Güneli adıyla bilinen mezralardır.
Akarsu bakımından da çok zengin bir yapıya sahip olan Kanboz; Bu akarsular, Küçük dere, Orta dere, Leramoz ırmağı, Karanlık ırmağı, Şano ırmağı, Koliçar ırmağı, Moholoş ırmağı, Güneli ırmağı, Ofuruk ırmağı, Limişoz ırmağı, Yabanilik ırmağı, Çağçara ırmağı,Topuzun ırmağı, Deremen ırmağı, Kori ırmağı, Mermeşek ırmağı, Şoz ırmağı, Mesorim ırmağı, Kolomoş ırmağı, Patoki ırmağı, Feridenin ırmak ve daha bir çok ırmak ve bu ırmakların toplandığı büyük bir dereye sahip olan Kanboz, derenin tamamıyla kendi içinden geçtiği ve derenin, başlangıcıda kendisine ait olan ve Güneysu deresiyle birleşir. Ayrıca mağara gölü adında birde gölü vardır.
İklimi, yüksekliği ve yer konumu bakımından Güneysu’ ya nazaran biraz farklılıklar gösterir. En önemli fark Şoz mahallesi için söz konusudur. Bu yer diğer mahallelere nazaran çok az güneş alır.
Doğal güzellikler açısından Güneysu ile yakın özellikleri gösterir. Köyün yaylası ve mezraları piknik ve dinlenmek için oldukça elverişli alanlardır. Ezan dağı, Kanboz yaylası ve mezralar yüksekte olduklarından havaları çok daha temizdir. Kanboz eskiden bir muhtarlığa bağlı büyük bir köydü sonradan ikiye ayrıldı. İslahiye ve selamet olarak. Sonra İslahiye kendi içinde üçe ayrıldı. Üç muhtarlık oldu.Selamet Köyü de ayrı bir muhtarlık.
Kanboz sosyo –ekonomik açıdan Güneysu ile benzer özellikler gösterir. Benzer özellikler gösteren bir çok unsur, nüfusun ekonomik nitelikleri, tarım, hayvancılık, tatlı su ürünleri, yaylacılık, gurbetçilik ve göç, denizcilik, madencilik, turizm, inşaatçılık, yerleşme düzeni, taşımacılık, elektrik, içme suyu ve sosyal güvenlik açısından da görülür. Ormancılık açısından önemli bir özellik eskiden çerikçiliğin yapılmayışıdır.
Geniş mezraları ve yaylası olan bir köy olduğu için eskiden hayvancılık ve yaylacılık yaygındı Çayeli’nde işletilen bakır damarlarının bu köye kadar uzandığı söylenir .Gerekli bilgiler henüz araştırma aşamasındadır.
Köyde halk geçimini şimdilerde çay ve erkeklerin çay fabrikalarında çalışmasıyla elde ettikleri gelirle sağlamaktadır. Emeklilerin %70 i Çaykur emeklisi olup bu oran son yıllarda azalmıştır. Azalmasının nedeni de işsizliğin artmasıyla şehir merkezine ve İstanbul başta olmak üzere göçe neden olmuştur. Buna rağmen hemen her aile yazın köye gelip bağ bahçe ve çayını yapmaktadır.
Eğitim oranında son yıllarda artan bir gelişme yaşanmaktadır.Okuma yazma oranında gelişmeler sağlanmıştır.
Artık tüm aileler kız yada erkek ayırımı yapmadan çocuklarını okutmakta,üniversiteye kadar giden bir eğitim sürecinden geçmektedir. Çok sayıda üniversite mezunu genç vardır. Bunlar arasında doktor, avukat, öğretmen, teknisyen, iktisat, işletme, muhasebe, Uluslaşası ilişkiler mühendislik ve pek çok adını yazamadığımız meslek grupları vardır. Son yıllarda eğitim taşımalı sisteme geçmiştir.
Çay sanayini oluşturan üç özel çay fabrikası vardır.1988’de Kandemir Çay 1992’de Topçuoğlu Çay 1992’de Bostan Çay faaliyete başlamıştır. Günlük yaş çay işleme faaliyetleri yaklaşık 40 tondur.Eskiden faaliyet gösteren 2 silah atölyesi, 8 marangoz, 8 bakkal, 8 değirmen, 2 çay ocağı,1 kireç ocağı, 7 ilkokul vardı. Taşımalı sisteme geçince okullar merkeze taşındı. Şimdilerde ise hizmete açık 4 marangoz, 4 bakkal, 1 çay ocağı 1 sağlık ocağı 1 çocuk kreşi, 1 postahane, 9 camii, 4 lojman ve 4 değirmen bulunmakta.Ayrıca her mahallesine yol giden ender köylerden biridir. Çayeli ile Çayeli’ne bağlı Büyük köy ile de yol bağlantısı vardır. Elektriğin köye gelmesi 1973’ yılına tekabül eder Eskiden köyde sıcağın yoğun olduğu zamanlarda su kaynakları oldukça yetersizdi. Şimdilerde ise dağlardan getirilen sularla böyle bir sorun yaşanmamakta.
Köyde eskiden 2 tane dernek vardı bunlar Derebaşı camii yaptırma derneği ve diğerinin ismi bilinmiyor.
Güneysu’ daki en önemli medreselerden biri olan Kanboz Karyesi Medresesi buradaydı. Bu medrese Köydeki eski Kanboz Camisinin altındaydı. Medreselerin kapatılmasıyla yerine 3 yıllık mektep açıldı.Bu okul 1945 yılında eğitmenli okul oldu. Daha sonra Kanboz ikiye bölününce bu okul aşağı Kanboz sınırları içerisinde kaldı. Köy kültür açısından Güneysu ile yakın özellikler gösterir. Yakın özellikler gösteren bir çok unsur, kültürün tarihsel toplumsal evrimi, kültürel geleneğin öğeleri, el sanatları, mimarlık, yerel ağız özellikleri, yöresel halk edebiyatı, halk müziği, halk müziği araçları, halk oyunları, çocuk oyunları ve araçları kullanılan araç ve gereçler, ateşli silahlar ve sosyal faaliyetlerde de görülür.
Kanboz tarihi eserler açısından da zengin bir geçmişe sahiptir. İki taş kemer köprüsü, yine küçük bir taş kemer köprüsü ile merkez camiinin yanındaki tarihi çeşme. Ahşap yığma camiiler, kilise düzü denilen yerde de eski bir kilisenin olduğu da söylenir. Yine eskiden ahşap kiremit çatılı köprülerin olduğu da söylenir. Yine şimdiki Kanboz Bulutlu Derebaşı, Öksüzömerli Taş cami ve Ada camilerinin yerinde eskileri vardı. Bunlardan ilk üçü ahşap yığma diğerleri taş ve ahşap yığmaydı. Bunlar arasında yalnızca Kanboz Camii ahşap süslemeliydi. Diğer köylerdeki kopalılar gibi bu köyde bulunan bostanların da kopalileri korunamamıştır.
Kanbozun hane sayısı yaklaşık 1000 civarında nüfus ise 1990 sayımına göre 1309 erkek ve 1503 kadın toplam 2843 kişi yaşamaktadır.Şimdilerde bu orana henüz ulaşamadık.
SOYADLARINA GÖRE KÖYDE YAŞAYANLAR
Karaosmanoğlu, Kandemir, Karaosman, Topçu, Topçuoğlu, Torpil, Karaman, Çakardurmaz, Balcı, Topuz, Eroğlu, Sancaktutan, Bostan, Dereci, Yazıcı, Aslan, Canım, Fındıkçı, Meleşme, Uzun, Kasap, Yılmaz, Hanedar, Demir, Keskin, Şahin,Solak, Taşçı, Taşpınar, Deniz, Er, Ergün, Keleş,
İBADETE AÇIK CAMİLERİ
İbadete açık 10cami vardır. Bunlar; Selamet Köyü Merkez Cami, Adacami, Bulutlu Cami, Öksüzömerli Cami, Taşcami, Derebaşı Cami, Aşağı Kanboz Cami,Dere (Şoz ) Cami,Tuğla (Ağantoz) Cami, Raşi Cami
TARİHİ YERLER
Selamet Köyü merkez camii çeşmesi,Eski taş köprü,Eski yığma evler,ve yine bir çok değirmen ve küçük köprüleri vardı.Ta ki 2002’deki sel felaketine kadar.
Tarihi ve sosyal özel varlıklar dışında 7 İlk okul, 11 Camii ibadete açık, 1 sağlık ocağı halen hizmet veriyor, 4 lojman şu an oturulur durumda, 1 kur’an kursu geçici bir süreliğine kapalı, 1 postahane Halen hizmet veriyor ve çocuk kreşi halen hizmet veriyor.
MARANGOZLAR
Sevket Meleşme, Mustafa Karaosman, Nusret Karaosman, Ali Şalcı, Osman ve Mehmet Şalcı, Mehmetali Şalcı, Cevat Bostan, Celal Kandemir,
HALK VETERİNERLERİ
Salim Karaosman, Selahattin Karaman.Dursun Topçu
HALK DIŞ HEKİMLERİ
Mustafa Şalcı, Dursun Topçu, Mehmet Kandemir, Halil Kandemir, Hasan Uzunali.
Yararlıkları dokunmuş saygıyla anılan bu insanlar arasında, Demirci Mustafa Şalcı’yı, Silah ustası Karadayı (Mehmet Uzun), Süleyman Dereci, yapı ustası Ali Solak’ı, Davut ve Abdurrahman Şalçı’yı ve Harun Fındık, Külek ve Yayık ustası Ali ve Seyfullah Sancaktutan şair Rıza ve Mustafa Topçu’yu, İdris Hanedar, Hilmi Hanedar ve Halil Sancaktutan Kemençeci, Hasan Şalcı’yı, Halk hekimi Hüseyin Karaosman, Habil Sancaktutan ve İbrahim Sancaktutan. Halk ebesi Emine Karaosman, Meryem Fındık ve Seyyare Usta’yı halk veterineri Selahattin Karaman, Dursun Topçu’yu Hoca Hüseyin Kandemir, Celal Kandemir, Muhsin solak, Hafız Sabit Karaosmanoğlu, Dursun Gemici Kabrel Hoca (İsmail Hanedar) Müftü Mustafa Karaosmanoğlu, Müftü Muhammet Karaosmanoğlu, Öğretmen Muhittin Karaosman, Mustafa Fındık, Azmi Kandemir (Çaykur Fabrika Müdürlüğü-Yazar) Fikri Karaosman, Milletvekili Ali Topuz, Doktor Memduh Solak, Mustafa Taşçı, Tiyatro-sinema sanatçısı Mehmet Karaosman, Ses sanatçısı Zinnet Sönmez.
