Rize ili Güneysu ilçesinin kuzeyinde yer alan ilçe merkezi sınır bir mahallesidir. Yenicami, Selamet köyleri ile Ulucami, Küçükcami, merkez mahalleleri ve il merkezi ile çevrilidir. Köyün bitki örtüsü, doğal güzellikleri ve hayvan türleri Güneysu ile aynı özelliklere sahiptir. Yeryüzü şekli Güneysu ile yakın özellikler gösterir, Adacami, diğer köylere nazaran düz sayılabilecek bir konumdadır. Dört dağı vardır. Kösenun dağı, Anca sırtı, Evliyanun tepe ve Reşitun tepe.
Orman ve fundalık alanlar bu dağ tepelerinde yer alır. Düz saha oldukça fazladır. Ada düzü denilen yer çok geniş bir yerleşim alanıdır. Köyde çok sayıda akarsu vardır. Potomya (dere) , ada deresi, yırmak başı ve güneşli yırmak burada bulunur. Alatopi denilen mevkide, Alatopi adında kısmen küçülmüş bir dere gölü vardır.
Adacami eskiden küçük gemilerin girebildiği bir yer konumundaydı. Potomya çayı alüvyonlarla dolmadan önce çok daha derindi. İklimi Güneysu ile yakın özellikler gösterir.
Alatopu denilen yer rüzgâr almaz. Bu sebeple eskiden koyunlar burada doğurtulurdu. Mahalle şuan 650 hanelidir. 1990 nüfus sayımına göre bu hanelerde 868`i erkek, 896’sı kadın toplam 1.764 nüfus vardır. Mahalleyi terk etmiş çok sayıda aile vardır. Sürekli göç verir. Mahallede yaşayanların yaklaşık %40`ına yakın bir kısmı kışın büyük şehirlere göçer.
Adacami eskiden Kurloz adında şimdiki Adacami ve Yenicami köylerinden oluşan bir köydü. Köy eski bir mahallesi olan Yenicami` nin 1952 yılında ayrılmasıyla ikiye bölündü. Köyü oluşturan mahalleler, Adacami (merkez) , Zavendik (başaklı) , Mercanlı(güneşli) , Irmakbaşı, Yeşilırmak, Anca ve yukarı Kanburlu mahalleleridir.
Soyadlarına göre köyde yaşayanlar :
kalender, abidinoğlu, aydoğan, ayhan, bayrak, dalgakıran, dizdar, erkan, gençalioğlu, gencer, gündoğar, günay, hardaloğlu, hutoğlu, havulioğlu, kaba, kabaoğlu, kanbur, kanburoğlu, kaplandar, kaboğlu, katmer, kılıç, kumbasar, mercan, orhan, öksüz, özbey, gürlük, özçelik, özdoğan, özkan, sarıoğlu, sivri, topalhasanoğlu, temizel, topal, turan, turgut, usta, ustaömeroğlu, utku, vural, yanık, yazıcı, yıldız, yılmaz, yiğit sülaleleridir.
Adacami sosyal-ekonomik açıdan Güneysu ile benzer özellikler gösterir. Benzer özellikler gösteren birçok unsur, nüfusun ekonomik nitelikleri, tarım, hayvancılık, tatlı su ürünleri, yaylacılık, gurbetçilik ve göç, denizcilik, yerleşme düzeni, taşımacılık, elektrik ve sosyal güvenlik açısından da görülür.
Adacami bir sanayi köyüdür. Toplam 19 özel çay fabrikası vardır. 1987`de Adaçay, 1988`de Kanburoğlu ve Ak çay, 1989`de Mercan ve Özmercan çay, 1990`da Kalender ve Usta çay, 1991`de Kaptan ve İmren çay, 1992`de Grup çay, Gül, Reyhan ve Ayçay 1993` de Güneşli, Öksüz, Kader, Başaklı ve Aytur çay, 1994`de Özkanburlar çay faaliyetine başlamıştır. Günlük yaş çay işleme kapasitesi yaklaşık 270 tondur. Bu fabrikalarda güneşli çay 1994`de mayısı`ndan sonra faaliyet göstermedi. Ticari faaliyet gösteren 5 bakkal, 2 marangoz, 1 kahve, 1 çay Ocağı, 1 berber 19 özel çay fabrikası vardır. Eskiden ticari faaliyet gösteren 15 bakkal, 2 kahve, 1 berber daha vardı. Her mahalleye yol gider. Posta hizmetleri Güneysu posta hanesi` nden yürütülür. Eskiden bu köyde hizmete veren bir posta hane daha vardı. Köyün su kaynakları yetersizdir. Sıcaklığın yüksek olduğu zamanlarda yeterli oranda su almaz. Eğitimi eskiye dayanır Güneysu`nun en önemli medreselerinden birisi olan Adacami karyesi (medresesi) buradaydı.
1925 yılında medreseler kapatılınca bu medrese yerine 1927 yılında 5 yıllık bir mektep açıldı. Eğitim hizmetleri uzun yıllar bu mektepte sürdürüldü. Uzun süre sonra 1980 yılında Irmakbaşı, 1986 yılında Başaklı ilkokullarının açılmasıyla toplam 3 ilkokulları oldu.
Köyün bir sağlık ocağı vardır. Köyde bulunan Kur’an kursu`na ait bir dernek vardır. Eskiden, lokali bile olan bir dernek daha vardı. Köy kültür açısından Güneysu ile benzer özellikler gösterir. Benzer özellikler gösteren birçok unsur, kültürün tarihsel toplumsal evrimi, kültürel geleneğin öğeleri, el sanatları, mimarlık, yerel ağız özellikleri, yöresel halk edebiyatı, halk müziği, halk müziği araçları, halk oyunları, çocuk oyunları ve araçları, kullanılan araç ve gereçler, silahlar ve sosyal faaliyetlerde de görülür.
Köyün önemli buluntuları Potomya çayı alüvyonlarının altında kalan gemi babalarından. Yaşlılara ve bazı kaynaklara göre, Potomya çayı`na girebilen ufak gemiler bu babalara bağlanırdı. Diğer bir görüş ise bu babalar, köprülerin selden korunmak için bağlandığı birer lapadır. Adacami karyesi (medresesi) plan açısından önemli bir yapıydı. Çatma ve ahşap yığma bu yapı, yalnız medrese olarak inşa edilmiştir. Taş ve ahşap yığma bir yapı olan şimdiki ada camii, zengin ahşap süslemeleri açısından önemlidir. Yine eski camilerden, ahşap yığma bir cami olan Zevendik camii, ahşap süslemeliydi. Eski taş ve ahşap yığma camilerden anca camii ile çatma ve ahşap yığma Nanaroz Camii de önemli eserlerdendir. Kanburoğulları` na ait, 1591 tarihinde yapılmış dört katlı eski bir taş konağın yalnız kalıntıları kalmıştır. Bu konakta 1592 tarihli iki de topun bulunduğu, bunlardan birisinin de uzun süre ramazan topu olarak kullanıldığı söylenir.
İbadete açık 4 cami vardır. Ada camisi, anca camisi, Zevendik camisi ve Topcunun (Nanoroz) camisi. Bunlardan başka şimdiki anca, Zevendik ve Nanoroz camilerinin yerinde 3 eski cami daha vardır. Çalışır durumda 2 değirmen vardır. Adacami deremeni ve Yirmakbaşı deremeni. Eskiden çalışır durumda olan Kanburlu, Anca ve Irmak başı deremenleri diye 3 değirmen daha vardı.
Tarihi, özel, ve sosyal varlıklar dışında 3 ilkokul, 1 sağlık ocağı, 1 sağlık evi, 2 alım yeri, 5 lojman, 1 kur`an kursu ve 1 köy odası vardır. Bunların dışında eskiden 1 posta hane daha vardı. Köyde 1968 yılında itibaren dönemlerine göre görev yapan muhtarlar şunlardır.
Rafet Kanbur (1968 - 1973)-Rafet Kanbur (1973 - 1977)-Mehmet Kanburoğlu (1977 - 1984)-Ramazan Öksüz (1984 - 1989)-Ramazan Öksüz (1989 - 1994)-Mahmut Kanbur (1994 - 1999), Ahmet Mercan (1999-2004), Tahsin Kanbur (2004-2009), Ahmet Mercan (2009- ....
Görev dönemleri bilinmeyen Rafet Kanbur` dan önceki bilinen muhtarlar, Mustafa Yazıcı, Davut Özçelik, Osman kanbur , İbrahim kambur, Mehmet Yılmaz, Celal Kanbur ve Fikri Kanbur` dur.Yalnız köylüsüne değil çevresine de bir çok hizmette bulunan Mustafa Yıldız, Kasım Yıldız gibi önemli şahsiyetlere sahip bir köydür.
Adacami`li sağ veya ölü birçok usta, sanatkâr, hoca ve halk adamı vardır. Yararlılıkları dokunmuş saygıyla anılan bu insanlar arasında: yapı ustası Muzaffer özbey, Avni kanbur, Hayrullah yıldız, İbrahim özbey, Emrullah yıldız, Seyfullah Özçelik i; Zırnacı, Mensur Özçelik, Emrullah Kanbur`u; şair, Kadir Ağa (kanburoğlu), Kanboronun Ahmet (kamburoğlu)`i; Kemaneci, Gencalı kanbur` u;Zurnacı, Selahattin (sancaktutan)`i; Halk hekimi, Kazım özçelik, Halit sivri` yi; Halk veterineri, Mustafa sivri, Halit sivri` yi; hoca, Mehmet kanbur, Fikri özçelik, Zevendikli Mustafa Efendi (yıldız)`yi ve Öğretmen, Kasım yıldız’ ı sayabiliriz.
ADACAMİ`DE TARİHİ OLAYLAR
1924: Potomya (Merkez), Seoz (Ortaköy), Kurloz (Adacami), Kamboz (Selamet), Pilihoz (Dumankaya), Kaluharaf ( Kiremitköyü), ve Mişona (Pazarköy) medreseleri kapatıldı.
1927: Kapatılan medreselerin yerine Ulucami (Merkez) Kıbledağı (Ortaköy), Adacami, İslahiye (Selamet) ve Pazarköy mektebleri açıldı.
1952: Yenicami Köyü, bağlı olduğu Adacami Köyü’nden ayrılarak yeni köy oldu.
2003: Adacami Mahallesi’nde yapımı tamamlanan Adacami İlköğretim Okulu Başbakan Recep Tayyip Erdoğan Tarafından eğitim öğretime açıldı.
2007: Adacami Mahallesi’nde yapımı tamamlanan Yeni Jandarma Hizmet Binası ve Lojmanları tamamlandı.
Rize Adacami okulu başöğretmeni Hüseyin TAŞPINAR
Molla Ahmet oğlu Hüseyin Efendi - 1883-1978
Hüseyin Hüsnü TAŞPINAR (Muallim Hüseyin Efendi)
1883 yılında Rize’de Taşpınar(çoncik) köyünde doğdu..Ahmet oğlu Hacı Mehmet Efendinin oğludur.Tahsilini aralıklı olarak (lise)mezunu olarak 1914 yılında tamamlamıştır.
Oyıllarda başlayan 1. Dünya savaşıyla Askere çağırılmıştır.Yedek subay olarak harbiye nezaretinin emri ile harp okuluna istenmiştir. 6/8/1914 günü harp okuluna müracaat edip 1640 okul numarası ile kayıt olup Askerliğe başlamıştır.Dört ay yirmi gün eğitimden sonra savaşta görev almak için çıktığı yolu değişik vasıtalarla veya yaya olarak kar güneş derken 60 gün sonra Erzurum’a ulaşmış,Narman kasabasının Nihah köyündeki Alay komutanlığına giderek bölük kumandanlığı görevi emrini almıştır.
Savaş sırasında büyük başarılar kazandığı sıralarda Rus askerlerinin makineli tüfekle çapraz ateşe düşüp üç kurşun yarası almış.O an bulunduğu yer uçurum olduğu için yaralı olarak uçurumdan yuvarlanarak karlar içinde deye düşmüştür.Orda bir gün yaralı olarak hayatta kalma mücadelesi vererek ölümü beklerken Rus askerleri tarafından esir alınmıştır.Sibirya nın Krasnoyars şehrinde esir kampında iyi kötü günler geçirerek 6 sene kalmıştır. 6 ekim 1921 serbest bırakılarak Rize ye dönmüştür.
1922 yılında ilk öğretmenliğine Güneysu da başladı.Burada bir dönem eğitmenlik yaptıktan sonra Merkez Adacami Köyü Baş öğretmenliğine atanarak hayatına devam etmiştir.
